Cronfeydd
Cronfeydd
Mae Powys, ardal sydd wedi’i bendithio ag ysblander naturiol, wedi’i haddurno â chyfres o gronfeydd dŵr sydd nid yn unig yn ffynonellau dŵr hanfodol ond sydd hefyd yn creu tirweddau syfrdanol, gan gynnig llonyddwch a chyfleoedd hamdden i bobl leol ac ymwelwyr fel ei gilydd. Mae'r cronfeydd dŵr hyn, sy'n swatio yng nghanol bryniau tonnog a dyffrynnoedd gwyrddlas, yn cyfrannu at y swyn golygfaol sy'n diffinio Powys.
Llyn Efyrnwy (4.53 km²):​
Mae Llyn Efyrnwy, sy’n swatio yn erbyn cefndir golygfaol Mynyddoedd Cambria, yn un o drysorau cronfeydd dŵr Powys. Wedi'i adeiladu'n wreiddiol ar ddiwedd y 19eg ganrif, mae'r gronfa hon nid yn unig yn cyflenwi dŵr ond hefyd yn swyno ymwelwyr â'i dyfroedd tawel, wedi'u cofleidio gan goetiroedd a bryniau. Mae Argae eiconig Efyrnwy yn ychwanegu rhyfeddod pensaernïol at y dirwedd, gan wahodd archwilio a cherdded hamddenol ar hyd ei glannau.
​
Cwm Elan:
Mae gan Gwm Elan rwydwaith o gronfeydd dŵr—Caban Coch, Garreg Ddu, Penygarreg, a Chlaerwen. Yn gorchuddio ardal o 3.688 km², mae Cronfa Ddŵr Claerwen yn ehangder tawel wedi'i amgylchynu gan fryniau hardd.
Adeiladwyd cronfeydd dŵr Cwm Elan, gan gynnwys Claerwen, yn gynnar yn yr 20fed ganrif, gan gyflenwi dŵr i Birmingham. Heddiw, maent yn gefndir syfrdanol ar gyfer gweithgareddau megis cerdded, beicio, a gwylio adar, gyda phob cronfa ddŵr yn cyfrannu at harddwch naturiol yr ardal.
​
Cronfa Ddŵr Clywedog (250 ha):
Mae Cronfa Ddŵr Clywedog, gyda’i 250 hectar eang, yn gorchuddio’r dirwedd ger Llanidloes. Wedi'i hadeiladu i reoli llifogydd i lawr yr afon, mae'r gronfa ddŵr hon nid yn unig yn cynnig buddion ymarferol ond hefyd yn encil golygfaol i'r rhai sy'n ceisio awyrgylch heddychlon ei dyfroedd a'r bryniau cyfagos.
​
Cronfa Ddŵr Pontsticill (102 ha):
Yn swatio yng Nghwm Taf Fechan, mae Cronfa Ddŵr Pontsticill yn gorchuddio 102 hectar ac wedi’i hamgylchynu gan dirweddau gwyrddlas Bannau Brycheiniog. Yn hafan i selogion yr awyr agored, mae'n darparu cyfleoedd ar gyfer hwylio, pysgota, a theithiau cerdded golygfaol ar hyd glannau'r gronfa ddŵr.
​
Cronfa Ddŵr Talybont (129 ha):
Wedi’i lleoli yn ardal hyfryd Talybont-ar-Wysg, mae’r gronfa ddŵr hon yn ymestyn dros 129 hectar ac yn cynnig dihangfa dawel wedi’i hamgylchynu gan harddwch Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog. Mae Cronfa Ddŵr Talybont nid yn unig yn ffynhonnell ddŵr ond hefyd yn gyrchfan i’r rhai sy’n ceisio heddwch ac ysblander naturiol.
​
Cronfa Ddŵr Nant-y-Moch (66.8 km²):
Mae Cronfa Ddŵr Nant-y-Moch, sy’n ymledu dros 66.8 cilometr sgwâr, yn ehangder enfawr sy’n swatio yng nghanol Mynyddoedd Cambria. Mae'r gronfa ddŵr hon, sydd wedi'i hamgylchynu gan fryniau wedi'u gorchuddio â grug, yn cyfrannu at harddwch gwyllt a garw'r ardal, gan wahodd archwiliad o'i thirweddau anghysbell a heb eu difetha.
​
Cronfa Crai:
Mae Cronfa Crai, er ei bod yn llai o ran maint, yn chwarae rhan arwyddocaol yn nhirwedd cronfa ddŵr Powys. Yn swatio yn y bryniau, mae'n cynnig encil heddychlon a chyfle i gysylltu â natur i ffwrdd o brysurdeb bywyd trefol.
​
Cronfa Ddŵr Brynbuga:
Wedi’i lleoli ym Mannau Brycheiniog, mae Cronfa Ddŵr Wysg yn gorff dŵr tawel wedi’i amgylchynu gan dirweddau gwyrddlas. Mae ei awyrgylch tawel a'r golygfeydd panoramig yn ei wneud yn gyrchfan y mae galw mawr amdani i'r rhai sy'n ceisio dihangfa dawel.
​
Cronfa Ddŵr Ystradfellte (81 ha):
Mae Cronfa Ddŵr Ystradfellte, sy’n ymestyn dros 81 hectar, yn berl arall sy’n swatio ym Mannau Brycheiniog. Wedi'i amgylchynu gan fryniau tonnog, mae'n darparu lleoliad heddychlon ar gyfer teithiau cerdded hamddenol ac eiliadau o fyfyrio.
​
Cronfa Ddwr y Bannau:
Wedi’i lleoli yng nghanol Bannau Brycheiniog, mae Cronfa Ddŵr y Bannau, sydd wedi’i henwi’n briodol, yn cyfrannu at olygfeydd hudolus y parc cenedlaethol. Mae ei dyfroedd tawel yn adlewyrchu harddwch y copaon cyfagos, gan greu awyrgylch tawel i ymwelwyr ei fwynhau.
​
Cronfa Cantref:
Mae Cronfa Ddŵr Cantref, gyda’i swyn unigryw ei hun, yn cyfoethogi tirwedd Powys. Wedi'i guddio yn y bryniau, mae'n cynnig man diarffordd i'r rhai sy'n ceisio dihangfa dawel a chysylltiad â natur.
Gyda’i gilydd mae’r cronfeydd dŵr hyn yn plethu tapestri o harddwch naturiol, gan ddarparu nid yn unig adnoddau hanfodol ond hefyd yn gwahodd archwilio, hamdden, ac eiliadau o dawelwch yng nghanol Powys.
Maent nid yn unig yn cyfrannu at gyflenwad dŵr y rhanbarth ond hefyd yn gweithredu fel hafan i fioamrywiaeth, gan ddenu amrywiaeth o rywogaethau adar a bywyd gwyllt. Mae'r dyfroedd tawel yn darparu arwyneb adlewyrchol, gan adlewyrchu harddwch y bryniau cyfagos a chreu naws pictiwrésg sy'n gwahodd archwilio.
P’un a ydych yn cael eich denu at arwyddocâd hanesyddol cronfeydd dŵr Cwm Elan, atyniad golygfaol Llyn Efyrnwy, neu awyrgylch heddychlon cronfeydd dŵr llai, mae Canolbarth Cymru yn cynnig amrywiaeth eang o brofiadau.
Wrth i chi grwydro ar hyd eu glannau neu gychwyn ar dreifiau golygfaol sy’n datgelu’r gemau cudd hyn, byddwch yn darganfod nad ffynonellau dŵr yn unig yw cronfeydd dŵr Powys—maen nhw’n gronfeydd dŵr o harddwch naturiol, hanes, a llonyddwch sy’n aros i gael eu harchwilio.