Hu Gadarn a Chytser Boötes

 

Yn ôl hen chwedlau’r Cymry, ystyrir fod y cytser a elwir yn Boötes gan y Groegiaid, nid yn unig yn heusor, ond yn debyg i Hu Gadarn, tybir mai fe oedd sylfaenydd ffermio yng Nghymru. 

Yn yr wybren llawn sêr, mae cysylltiad bythol rhyngddo ef a’r Tarw, neu’r Ych—sy’n cyfleu’r cysylltiad gyda’r tir a’i greaduriaid.

 

Yn ôl un chwedl enwog, mae Hu Gadarn yn dofi ych mawreddog sy’n hynod gryf, a’i llygaid yn serennu gyda nerth hynafol y ddaear. Gyda’r anifeiliaid swynol hyn yn tynnu ei aradr, bu Hu yn aredig mynyddoedd a dyffrynnoedd Cymru, gan drawsnewid natur wyllt, afreolus yn dir ffrwythlon. Trwy hyn, nid yn unig y newidiwyd y dirwedd—ond roedd yn gyfrifol am weu enaid Cymru i’r ddaear, gan newid ble a sut yr oedd pobl yn byw, gan newid eu bywydau am byth gan hud a lledrith llaw Hu Gadarn.